FreeNAS Uzaktan Yönetim Paneli (WebGUI)

FreeNAS Uzaktan Yönetim Paneli Videolu – Görsel Anlatım

 

FreeNAS Uzaktan Yönetim Paneli (WebGUI) Resimli Anlatım(FreeNAS Ayarları )

Sistemi yerine taşıdıktan sonra ağ ve güç kablosunu bağlıyoruz, çalıştırıyoruz. Sistem hazır olduğunu bildirmek için içleri ferahlatan bir sesle ötüyor (hatırlayın; ekranla klavye bağlı değil ve çalışmaya başladığını size bir şekilde haber vermeli). Eğer sistemi başlattıktan en fazla 1 dk sonra bu sesi duymazsanız açılış veya servisler ile ilgili bir problem var demektir.

Sistemin Yönetim paneline bağlanmak için IP ataması sırasında verdiğimiz IP adresini tarayıcımıza yazıyoruz. Karşımıza giriş için Kullanıcı Adı / Şifre sorgusu çıkıyor. Varsayılan olarak kullanıcı adımız (tırnaklar olmadan) “admin”, şifremiz “freenas”.

İlk açılan sayfa sistem bilgilendirme sayfası. Makina ismi, sürüm ve çekirdek bilgisi, platform, Açık kalma süresi, son ayar değiştirme tarihi, işlemci sıcaklığı ve frekans bilgisi, anlık işlemci/bellek kullanım miktarları ve takılı disklerle ilgili kapasite bilgisi kullanıcıya kısaca gösteriliyor. Burada gösterilen bilgileri ayrıntılı olarak görebildiğimiz kısımlara ileride değineceğiz.

2.a.Genel Sistem Ayarları

System – > General’a tıklayarak genel sistem ayarlarımıza ulaşıyoruz. Buradan makina ismi, arayüz kullanıcı adı, arayüz erişim portu, dil (birçok dil seçeneği olmasına rağmen arayüz sisteminin hala Türkçe desteği yok. Türkiye’de yeteri kadar popüler olmamasından kaynaklanıyor olabilir. Topluluk desteği gelirse bu seçeneği de görürüz), Sistem tarih ayarını yapıyoruz. Şifreyi ise üstteki “Password” kısmından değiştiriyoruz. Sistem güvenliği için kullanıcı adını ve şifrenizi değiştirmenizi öneriyoruz.

2.b.Gelişmiş Sistem Ayarları

System -> Advanced yolu ile ulaşabileceğiniz kısımda sistemin gelişmiş ayarlarını yapabiliyorsunuz. Raporlama e-postası için server ayarları(Email), Başlangıç için komut/betikler (scriptler) (rc.conf), Zamanlanmış görevler (Cron) bunlardan sadece birkaçı. Bu ayarlara bir sonraki yazımızda değineceğiz.

2.c.Disk Ayarları

Disks – Management menüsünden Disk yönetim kısmına giriyoruz.

Disk Management sayfasında diskimizi eklemek için sağ taraftaki + ‘ya basıyoruz.

Disk açılır menüsünden eklemek istediğimiz diski seçiyoruz. Daha sonra aşağıdaki seçeneklerden ayarlamaları yaparak ” Add ” butonuna basarak disk ekleme işlemini tamamlıyoruz.

Disk ekleme sayfasındaki seçenekler ne işe yarıyor?

• Description: Buraya size diskinizin içeriğini hatırlatacak herhangi birşey yazabilirsiniz. (Veri, Film, Yedek, vs.)

• Transfer mode : Harddiskiniz transfer şeklini buradan ayarlıyoruz.

• Hard disk standby time : Sabit diskinizin kaç dakika içinde kullanılmazsa bekleme konumuna geçmesini istiyorsanız o değeri seçin. Beklemeye  geçmemesi için “Always On” seçin.

• Advanced Power Management : Ne işe yaradığını tam bilemesemde sanırsam seçeneğe göre plakaların dönme hızını değiştirip güç kullanımını ayarlıyor.

• Acoustic level : Eğer sisteminiz açıkken sabit diskiniz çok gürültü yapıyorsa buradan yapacağınız ayarlama ile sabit diskinizin sesini azatlmaya çalışabilirsiniz. Disk performansı çok önemli değil çünkü zaten ağ performansına bağımlısınız; diskiniz ne kadar hızlı olursa olsun ağın hızı limitleyecektir. GigaBit Ethernet kullanıyorsanız başka. 🙂

• S.M.A.R.T. : Sabit diskinizin hata takip (S.M.A.R.T.) özelliğini kullanabilmenizi sağlayan seçenek (S.M.A.R.T özelliğini kullanabilmek için Disks – Management – S.M.A.R.T. yolunu izleyerek gerekli ayarları yapmalısınız).

• Preformatted file system : Sabit diskinizi biçimlendirmek sterseniz buradan seçim yapıyorsunuz. Biçimlendirilmemesi için “Unformatted“i seçmelisiniz.

Add tuşuna bastıktan sonra bu ekran karşımıza çıkıyor. ” Apply Changes ” butonuna tıklayarak sabit disk ekleme işlemini bitiriyoruz.

Eğer ileri bir zamanda sabit disk yapılandırmasıyla alakalı bir işlem yapmak istiyorsanız yine buraya gelip ilgili sabit diskin sağ kısmındaki “Çekiç/Tornavida” işaretine tıklayarak ayarları değiştirebiliyorsunuz.

Sabit diskimizin yapılandırması tamam. Sıra mount etme, yani sisteme bağlama işleminde. Unix’lerde sabit disk bölümlerini kullanmaya başlamadan önce bir dizin olarak bağlamamız gerekiyor. Bunu kabaca Windows kullanımınızda gördüğünüz sürücü harflerine benzetebilirsiniz; C: ya da D: gibi. Ancak Unix’ler çok daha esnektir ve yeni bir diski hemen hemen her türlü isimle bağlayabilirsiniz. Yine Windows örneği verirsek, Program Files klasörünüzü hiçbir ayar yapmadan ikinci bir disk üzerinde kullandığınızı hayal edin. Tek yapmanız gereken ikinci diskteki ilgili bölüme Program Files klasörünüzün içeriğini kopyalayıp bunu sisteme Program Files klasörü olarak bağlamak. Tabii Windows altında böylesi ancak hayal. 🙂

Disks -> Mount Point ‘e (bağlama noktası) tıklıyoruz. Açılan sayfada “+” tuşuna tıklıyoruz.

Mount ayar sayfamız açıldı. Buradan Mount isim, dosya sistemi, izin ayarlarını yapacağız.

Disk açılır menüsünden diskimizi seçiyoruz. (Seçeceğimiz diskler bir önceki adımda eklediğimiz diskler. Diski eklemeden mount edemiyoruz.)
Harddisk tek bölüm ise zaten Partition Type kısmı 1 olacak. Eğer diskiniz bir kaç bölümden oluşuyor ise mount edilmesini istediğiniz bölümün numarasını giriyorsunuz. Dosya sistemi kısmında seçtiğiniz dosya sistemi ile aynı oluyor. Disks – Management – Mount point name kısmına mount edilirken almasını istediğiniz ismi yazıyorsunuz. Description kısmına disk veya disk içeriği ile alakalı, size diskinizi hatırlatacak bir not yazıyorsunuz (zorunlu değil). Read Only seçeneğini işaretlerseniz diskinizi sadece okuyabiliyorsunuz ve yazamıyorsunuz -tabii bunu istemiyoruz. En alt kısımda erişim izinleri ayarları bulunuyor. Buradan (eğer sistem ile alakalı yeterli bilgiye sahipseniz) size uygun fazladan ayarları yapabilirsiniz. Add tuşuna basarak işlemi tamamlıyoruz.

Tüm mount (bağlama) ayarlamaları bittikten sonra Apply Changes butonuna tıklıyoruz ve yaptığımız bağlama ayarları uygulanıyor. Tablodaki Status sütununda OK ibaresini görüyorsanız yaptığınız ayarlar doğru şekilde uygulanmıştır.

Servisler (Services)

Servisler, kurduğumuz sistemin yeteneklerini keşfedebileceğimiz yer. Aşağıdaki resimde görüldüğü üzere sistemi birçok iş için aynı anda kullanabiliyorsunuz. Ben sistemi şu an dosya sunucusu ve torrent istemcisi olarak kullanıyorum. Web sunucusu yeteneğini biraz denemiş olsam da MySQL’i kuramadığım için pek fazla üzerine düşmedim. 🙂 Kullanmakta olduğum modüllerden ve ayarlarından kısaca bahsedeceğim. Tüm servisler ile ilgili ayrıntılı bilgiyi FreeNAS Forumlarından alabilirsiniz. PCLabs forum müdavimleri de bilgileri dahilinde yardımcı olacaklardır.

CIFS/SMB

CIFS/SMB modülü sisteminizin Windows dosya sunucusu olarak çalışmasını sağlıyor. Linuxgiller de bu protokolü kullanabiliyor tabii. Biz(işletme olarak) sistemin bu özelliğinden fazlasıyla yararlanıyoruz. Dosyaların tek bir yerde depolanması senkronizasyon için ideal. Ayrıca indirdiğiniz dosyalara ulaşabilmeniz için bu servisi çalışır hale getirmelisiniz.

Servis ayarları için Services -> CIFS/SMB’ye tıklıyoruz. Modülde birçok ayar mevcut. Ben sadece modülü aktif hale getiren sağ taraftaki Enable kutucuğunu işaretleyerek Paylaşımlar(Shares) ayarlarına geçiyorum. Paylaşımlar kısmında ağ üzerinde diğer kullanıcıların erişebileceği klasörleri ve paylaşım isimlerini ayarlıyoruz. Disk ayarlarındaki gibi “+” tuşuna basıyoruz ve klasör eklemeye başlıyoruz.

Gelen sayfada sırasıyla yapmamız gerekenlere bakalım.

• Name : Paylaşacağınız klasörün adını Buraya yazıyoruz.

• Comment : Paylaşacağımız klasör için açıklama giriyoruz.

• Path : İlgili klasörün yolunu belirliyoruz. “…” şeklindeki butona basıyoruz ve bir açılır pencere geliyor.

Gelen pencereden paylaşmak istediğimiz klasöre/sürücüye geliyoruz ve OK tuşuna basıyoruz.

• Read only : Burayı işaretlerseniz paylaşıma erişen kullanıcı sadece görüntüleme yetkisine sahip olur. İçeriği değiştiremez; yani sunucuya dosya atamaz.

• Browseable : Paylaşımın görüntülenebilirlik ayarı.

Add butonuna tıklayarak ağda görünmesini isteğimiz klasörün ayarlarını tamamlıyoruz.

Shares ekranına döndükten sonra eğer eklemek istediğimiz klasör/sürücü var ise ekliyoruz ve ayarlarımızın kaydedilmesi için Update Changes butonuna tıklıyoruz.

Paylaşım ayarlarımız bitti. Artık ağdaki herhangi bir bilgisayardan sistemimizin ip adresini yazdığımızda ayarladığımız klasörleri görüntüleyebiliyoruz.

SSH

SSH servisi, bize, sisteme uzaktan bağlanıp terminal ile yönetme olanağı sağlıyor. Ne işinize yarar? Mesela torrent istemcisinin hız ayarlarını komutlar ile değiştirebilirsiniz. Gerçi bunun birkaç yolu var ilerde değineceğimiz. Servisi çalışır duruma getirmek için Enable kutuğunu işaretlemeniz yetiyor. Root olarak bağlanabilmeniz için “Permit root login” seçeneğini de işaretleyin.

BITTORRENT

Geldik en çok seveceğiniz bölüme. 🙂 Bittorent istemcisi çok verimli çalışan, bir çok ayara izin veren çok kullanışlı bir servis. FreeNAS istemci olarak Transmission kullanıyor. Web arayüzü ile uzak bilgisayardan bağlanıp işlerinizi halledebiliyorsunuz; port yönlendirme de yapıp şehir dışında ya da seyahatteyken bile ulaşıp düzenleyebilirsiniz. Ayrıca açık kaynaklı uzaktan yönetim aracı da var. Ayarlarımıza bir bakalım.

• Peer port : Varsayılan olarak 51413 portu kullanılıyor. farklı bir port kullanmak isterseniz değiştirin. Modeminizden burada ayarladığınız portu açmayı unutmayın.

• Download directory : Torrent dosyalarının indirileceği klasörü seçiyoruz.

• Configuration directory : Sisteme indirmesi için yükleyeceğiniz .torrent dosyalarının ve ayarların tutulacağı klasör. Bu ayarı kesinlikle yapıyoruz çünkü ayarlamazsanız sistem kapanıp açıldığında torrent işlemleri devam etmiyor. Bomboş bir listeyle karşılaşmamak için bir klasör seçin.

• Upload bandwidth : Karşıya yükleme için hız limiti. Yeniden başlatma sonrası burada belirlenen ayar geçerli sayılıyor.

• Download bandwidth : İndirme için hız limiti.

Administrative WebGUI:

• Port : Web yönetim arayüzü için erişim portu. Torrent istemcisi arayüzü için sistem ip adresi arkasına bu portu yazıyoruz. http://192.168.1.199:9091 gibi)

• Authentication : Kullanıcı kontrolü etkinleştirme. Arayüze erişmek için kullanıcı adı ve şifre girilmesini istiyorsanız işaretleyin.

• Username : Arayüz erişimi için kullanıcı adı. Daha önceki sürümlerde standart olarak sistem admin kullanıcı adını kullandırıyordu. Bu sürümle birlikte bunu belirleyebiliyoruz.

• Password : Arayüz erişimi için şifre.

• URL : Yerel ağdan erişebileceğiniz adresi sistem örnek olarak size gösteriyor.

Gerekli ayarları yaptıktan sonra (tabi Enable kutucuğunu işaretlemiş olarak) “Save and Restart” butonuna basıp Torrent istemcimizi çalışır duruma getirmiş oluyoruz.

Torrent istemcimizi web arayüzünden kontrol etmek için Nas makinamızın yerel ağ adresini adres çubuğuna yazıyoruz ve arkasına torrent servis ayarlarında girdiğimiz port numarasını ekliyoruz. Karşımıza gelen giriş ekranına yine torrent servis ayarlarında belirlediğimiz kullanıcı adını ve şifreyi giriyoruz. FreeNas 0.69.1 sürümünden (transmission 1.51 den) önce Transmission web arayüzüne IE ile erişemiyorduk. FireFOX, Opera veya Safari kullanmamız gerektiği uyarısını alıyorduk. Bu sürümle birlikte IE kullanabiliyoruz. (Gerçi bu saatten sonra kim IE kullanır ayrı mesele 🙂 )

FreeNAS 0.69.1 (Omnius) sürümünde Torrent servisi ile alakalı bir problem mevcut. Sorun Bittorrent kullanıcı adı değişiminde ortaya çıkıyor. Değişen kullanıcının klasör izinleri olmadığından torrentler başlamıyor. Daha doğrusu izinler olmadığından yüklediğimiz .torrent dosyasını ayar (config) dosyasına yazamadığı için torrent başlamıyor.

Sorunun çözümü ise çok basit.

MenuBar’dan Advanced -> Command’a tıklayarak Command sayfasına ulaşıyoruz. Command kutucuğuna aşağıdaki komutu yazıyoruz ve Execute butonuna tıklıyoruz.

$ for i in config download;do chown -R transmission $(xml sel -T -t -v “/freenas/bittorrent/”$i”dir” /conf/config.xml);done

Türkçe meali; “gereken tüm dosyalar için dosya izinlerini uygun hale getir”. Çoğu kullanıcının komut satırından korktuğunu biliyoruz ama komut satırını yine de kullandık çünkü aslında en basit yöntem bu. 🙂

Transmission’u uzaktan yönetmenin bir yolu daha var. Açık kaynak kodlu Transmission-remote-dotnet . Açık kaynaklı olduğundan gelişimi katılımlarla devam ediyor. Türkçe dil desteği mevcut. Programa yeni özellikler eklendikçe her sürümde olmasa da birkaç sürümde bir Türkçe dil paketi de güncelleniyor.